Kinh tế hợp tác: Chìa khoá ‘cứu’ các nông trại nhỏ Mỹ giữa Covid-19

Bằng cách hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau, nhiều trang trại nhỏ ở Mỹ đã cầm cự được trước tác động của dịch Covid-19, tránh nguy cơ sụp đổ.

Nông dân nhổ cỏ dại cho khu đất trồng cà rốt tại một trang trại ở California hồi tháng 4 năm ngoái. Ảnh: Reuters.

Ican Colburn, Zoey Fink và Casey Holland vận hành các trang trại nhỏ, đa dạng cây trồng ở Albuquerque, bang New Mexico, Mỹ. Tháng ba năm ngoái, họ đã kịp trồng hết tất cả các cánh đồng trước khi nhận ra nhà hàng và chợ nông sản, hai trong số những kênh bán hàng lớn nhất của họ, có thể phải đóng cửa vì Covid-19.

Colburn từ trang trại Solarpunk sợ rằng diện tích canh tác của mình quá nhỏ và không đủ đa dạng để có thể tham gia một chương trình hỗ trợ của hệ thống Nông nghiệp Cộng đồng (CSA). Fink làm việc bán thời gian tại trang trại Farm Shark cùng chồng. Cô đã tham gia CSA nhưng không nghĩ có thể bán hết số rau tồn.

CSA là một hệ thống kết nối người sản xuất và người tiêu dùng trong chuỗi cung ứng thực phẩm thông qua việc cho phép người tiêu dùng đăng ký sản phẩm trước với một nông trại hoặc một nhóm nông trại. Mô hình này giúp người tiêu dùng và người sản xuất chia sẻ các rủi ro khi làm nông nghiệp.

“Đó là quãng thời gian đáng sợ”, cô nói. “Chúng tôi đã nghĩ, nếu hợp tác với nhau, chúng tôi có thể tăng quy mô và phục vụ 100 gia đình mỗi tuần”.

Và chương trình Better Together CSA ra đời, giúp tập hợp các sản phẩm và nguồn lực của nông dân để tạo ra thực phẩm tươi cung cấp cho các gia đình địa phương không thể ra khỏi nhà vì dịch.

“Mọi chuyện rất cấp bách”, Holland từ trang trại Chispas chia sẻ. “Chúng tôi cùng nhau lên ý tưởng và triển khai trong một tuần rồi cải thiện dần dần”.

Kể từ khi đại dịch Covid-19 làm gián đoạn chuỗi cung ứng của nền nông nghiệp Mỹ và làm thay đổi cách ăn uống của hầu hết người dân Mỹ, một số trang trại nhỏ trên khắp đất nước đã hợp tác với nhau nhằm cùng vượt qua khó khăn. Better Together chỉ là một trong số đó.

Các nông trại nhỏ, nuôi trồng đa dạng, thường có xu hướng hoạt động độc lập sau đó bán sản phẩm trực tiếp cho nhà buôn hoặc khách hàng địa phương. Cách làm việc này khiến họ bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19 bởi họ bị phụ thuộc vào lượng bán ra của các nhà hàng và thực tế là viện trợ liên bang cho nông dân không thể giúp họ giải quyết vấn đề gốc rễ.

Không có thống kê chính xác về số lượng các trang trại đã bắt tay với nhau trở thành một hợp tác xã để bán sản phẩm của mình nhưng xu hướng này đang diễn ra trên khắp nước Mỹ.

Cách cấu trúc của các hợp tác xã không giống nhau và thường phụ thuộc vào từng ngành hàng. Ví dụ, các hợp tác xã nông nghiệp trong ngành sữa thường tập trung vào marketing và phân phối. Hợp tác xã tập hợp sữa từ các trang trại nhỏ sau đó bán chúng với giá tốt nhất.

Một số trang trại nhỏ, giữa Covid-19, đã phải nhanh chóng hợp tác với nhau để vượt qua nghịch cảnh, vừa làm vừa tìm hiểu cấu trúc kinh doanh.

“Rất nhiều mối hợp tác được hình thành chỉ qua một cái bắt tay”, Doug O’Brien, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Hiệp hội Doanh nghiệp Hợp tác Quốc gia thuộc Liên đoàn Hợp tác xã Mỹ (CLUSA), cho hay.

Better Together CSA được thành lập theo cách này và đang lan rộng, điển hình như Sunderland Farm Collaborative, một trang web trực tuyến hiện bán thực phẩm từ 40 nông trại địa phương tới tay người dân tại Tây Massachusetts. Nhiều nông trại hợp tác với họ từng lao đao vì bị mất khách hàng là các quán ăn, nhà hàng, nhưng nay đều ổn định.

Tại Bắc Carolina, Lil’Farm thành lập một hệ thống CSA gồm nhiều nông trại để hỗ trợ lẫn nhau ngay sau khi chợ nông sản địa phương đóng cửa vì Covid-19.

Một số hợp tác xã thực phẩm địa phương đã tồn tại trước dịch còn nhận thấy mô hình của họ là ứng viên phù hợp duy nhất đủ khả năng ứng phó với những thách thức nảy sinh từ đại dịch Covid-19.

Chẳng hạn, khi các nhà máy đóng gói thịt lợn phải đóng cửa và những người chăn nuôi lợn thương phẩm gặp khó khăn với việc tiêu thụ nguồn hàng, hợp tác xã nông dân Grass Roots, chuyên chế biến và bán thịt từ 32 trang trại nhỏ ở Arkansas, đã lập tức tăng cường hoạt động để đáp ứng nhu cầu.

Tại Better Together, Holland là một nông dân sáng lập. Cô đã điều hành một hệ thống CSA trong hơn 6 năm và có kho lạnh, trạm rửa và không gian đóng gói ngoài trời. Nông dân đưa sản phẩm tới cơ sở của Holland và sẽ được lên lịch đóng gói luân phiên. Nhóm của cô tăng phí tham gia lên vài USD để tạo quỹ xử lý các chi phí hành chính.

“Có rất nhiều cơ hội xung quanh các tổ chức kiểu hợp tác xã”, Tahz Walker, giám đốc tại Mạng lưới Nông dân Da màu thuộc Tổ chức Phát triển Nông thôn Quốc tế (RAFI), nhận xét. “Hợp tác xã khiến mọi việc trở nên ít rủi ro hơn và bạn sẽ có một hệ thống mang tính hỗ trợ hơn”.

Hoàng Phi (Báo Nông nghiệp)